1
Devlet Tiyatroları Opera ve Balesi Çalışanları Vakfı ‘TOBAV’ ile Tiyatro Oyuncuları Meslek Birliği ‘TOMEB’ kurucusu ve ilk genel başkanı; uluslararası ve yerel üniversitelerde hocalık yapan, oyuncu, yönetmen, oyun yazarı, Tamer Levent ile Balkan Panorama Film Festivali’nde Balkan ülkeleri ile yaptığı paydaşlık ve sanat üzerine sohbet ettik.
– Devlet Tiyatroları dışında uzun soluklu TOBAV VAKFI projeniz nasıl doğdu?
Devlet Tiyatroları, toplamda 16 ili kapsayan ödenekli tiyatrolar içinde en büyüğü ve tiyatronun tarihinde, bakan kararı ile ilk ve son olarak, seçimle genel müdür oldum. Bu süreç aslında 90’lı yıllarda başlayan TOBAV çalıştaylarımız ile başlar. Türkiye’de ödenekli tiyatrolar ve şehir tiyatrolarının da İçişleri Bakanlığı önermesi ve 5441 sayılı Devlet Tiyatroları Kanunu üzerinden kuruldu. Bu vesile ile devlet tiyatrolarında yapılacak kanuni bir değişiklik, özlük hakları gibi hukuki çalışmalar şehir tiyatrolarını içine alacak şekildedir. Devlet tiyatroları içinde “oyunculuk mesleğinin” özlük haklarının tanımları yapılmamıştır ve böyle olması, elbette özel tiyatroları da kapsamakta. Tanım doğru yapılmış olsaydı, tümünü kapsayan önemli bir örnek oluşmuş olacaktı. Burada devlet tiyatroları öncüdür, yıllardır da TOBAV başkanlığımda bunun üzerinde çalışmalarımızı değerli sanatçılarla sürdürdük; Başar Sabuncu, Candan Sabuncu, Cüneyt Türel ile başkanlığını Mehmet Akan’ın yaptığı TİSAN olarak bir meslek birliği kurmuştuk. Türkiye’de bu çalışmalar sanat ve gelişim üzerine, önemli ve de ilk çalışmalardı ama 12 Eylül geldiğinde, maalesef durduruldu. TOBAV, askerden geldikten sonra kuruldu. Alanın kurumsal kimliğini korumak ve gönüllülük esası ile çalışmak bile siyasi yöneticiler tarafından siyasete rakip bir çalışma yapıyormuşuz gibi yorumlandı. Aslında bizler, dünyanın tüm gelişmiş ülkelerinde olduğu gibi sistemi, ülkemizde sanatçı olarak yapmak istedik. Dönemin kültür bakanı, “Siz, bize akıl mı veriyorsunuz?” demişti. Bizler, kendi mesleğimiz ve çalışma disiplinimizin bilinmesi konusunda kendi çalışmalarımızı yaparak bir siyasetçiden daha çok şey bilme olanağına sahiptik, bizimle işbirliği yapılmalıydı. Bir STK’nin sanki devlete karşıymış gibi yorumlanması, devlete tamamen yardımcı olmak düşüncesinin, makam, kariyer derdi olmayan “gönüllülük” sistemini onaylaması gerekirdi. Bugün evrensel hukuk alanında bir yasa hâlâ oluşturulamadı. 1970’te çıkan 657 sayılı kanunla, Devlet Opera ve Balesi geçici olarak bağlandı. Çünkü dönemin hükümeti de konuya vakıf değildi, mühendislik mesleği üzerinden geçici özlük hakkı çalışması yapıldı. Düzenli maaş, kadro ve 65 yaş emeklilik güzel ama 5846 sayılı Fikri Mülkiyet Kanunu ile çelişiyor.
– Yönettiğiniz oyunlar KKTC başta olmak üzere Kanada, İran, Rusya, Güney Kore ve Almanya gibi pek çok ülkede sahnelendi. Türk tiyatrosu bugün nasıl karşılanıyor?
Devlet tiyatrosunda sahneye koyduğum bir oyun, uluslararası festivallerden davet alıyor. Dünyanın 170 ülkesinde çalışma yaptım, AB ülkelerinin birbirleri arasındaki sanatsal faaliyetleri yakından gördüğümde, hayranlık duydum. Türkiye’de de bunu sağlamak için çalıştım, uygulamada ise maalesef sanki kendi kişisel kariyeriniz için yapıyorsunuz gibi bir algı çıkıyor.
– Yönettiğiniz “Uyandığımda Sesim Yoktu” adlı eser, Arnavutluk’ta Skampa Uluslararası Tiyatro Festivali’ne katıldı. Litvanya ve Kosova’dan teklif aldınız. Süreç nasıl gelişti?
İnsan beyninin bir yansıması olarak sanat, insan beyninin bizzat kendisidir. Buna göre bir disiplinsel sistemler oluşturulması gerektiğini düşünüyorum. “Uyandığımda Sesim Yoktu”yla, salgın öncesi 15 temsil yapabildik ve tekrar başladık, büyük ilgi gördü. İlki Arnavutluk, Elbasan’da Scamba, çok nitelikli uluslarararası tiyatro festivali kapsamında gerçekleşti. İşlerimin yoğunluğundan gidemedim ama oyuncularımız sundular. Çok güzel geri dönüşler oldu. Bu da mutluluk verici.
– Yurtiçinde ve yurtdışında “yaratıcı oyunculuk” dersleri veren bir eğitmen ve sanatçı olarak yeni projeleriniz neler?
Dram değil durum temelinden yola çıkarak, Ankara’da deneme sahnesini kurdum. Rahmetli Prof. Dr. İnci San desteği ile üniversitede gönüllü ders verdik. Muammer Sun hocamızın danışmanlığında, ilkokullarda, drama eğitime girdi. İnci Hocamızla “Çağdaş Drama Derneği”ni kurduk ve hiçbiri kişisel çıkar olmadan gönüllülük esası ile gerçekleşen projeler sağladık. Şu an Türkiye’de yaygın ve titizlikle çalışan bir okul niteliğindedir. Bunlar toplumsal yaşamın gelişmesine çabadır.
– 1994 yılında “SANATA EVET” projesini ortaya koydunuz. Sanat yeterince anlaşılıyor mu? Bugün sahnesiz, enstrümansız sanatçılar yedek kulübede bekletilir gibi yaşıyor. Sanat, Türkiye’de nereye evrilir?
Sanata evet diyerek, hâlâ öğreneceğim çok şey olacağını düşünüyorum. Oyunlara kattıklarım da yine öğrendiklerimle gerçekleşiyor. Sanatçı diye bir meslek olmadığını düşünüyorum, maalesef durup durup sanatçılarımız diyoruz. Sanat düşüncesinin dürtüsünü duyup bunları gerçekleştirebilecek meslek sahipleri demek istiyorum. Oyuncu, yönetmen, müzisyen, obuacılar, kemancılar, kolistler, solistler, konser sanatçıları, hikâye, roman yazarı vs. olan herkesin meslek adları ile anılması gerektiğini düşünüyorum. Bu meslekleri yapan insanların kendi mesleklerinin değerine inanıp misyon edinerek yapabilecekleri çok şey var. Ama memur gibi, üstelik meslek tanımları olmadan, devlet bize destek versin demenin ortalığı karıştırdığını düşünüyorum. Bu şekilde çözüm olmaz, tanımlar olmadan, net açıklama olmadan olmuyor. 1970’te geçici 657’ye bağlamak gibi sorunu halının altına süpürmekten öteye gitmiyor. Sanata evet, işte bunları anlatıyor.
Bugün çevrenizdeki insanlarla iletişiminiz oldukça güçlü olabilir. Kendinizi ifade etmede zorluk çekmeyeceğiniz bir gün olacak. Fikirlerinizi rahatça paylaşabilir, çevrenizle anlaşmalar yapabilirsiniz. Aynı zamanda enerjiniz yüksek olacak ve verimli bir gün geçirebilirsiniz. İlişkilerinizde ise sevdiklerinize zaman ayırmak ve onlarla keyifli vakit geçirmek size iyi gelebilir.
Tabii ki! Bugün Boğa burcu için romantik ilişkilerde duygusal derinliğin artabileceği bir gün olabilir. Sevdiklerinizle daha fazla vakit geçirmek ve duygularınızı paylaşmak size iyi gelebilir. İş hayatınızda ise hedeflerinize odaklanmalı ve sabırla ilerlemelisiniz. Maddi konularda dengeli harcamalar yapmak önemli olacaktır. Sağlık açısından ise beslenmenize dikkat etmek ve düzenli egzersiz yapmak faydalı olacaktır.
Merhaba! Bugün, duygusal konularda hassas olabilirsiniz. İçsel dünyanıza yönelerek kendinize zaman ayırmak iyi gelebilir. Sevdiklerinizle iletişiminizi kuvvetlendirmek için fırsatlar bulabilirsiniz. Kendinizi ifade etmekten çekinmeyin ve duygularınızı paylaşın. İyi bir dinlenme ve huzur dolu bir gün dilerim.
Bugün duygularınızı daha fazla ifade etme ihtiyacı hissedebilirsiniz. İletişim konusunda daha açık ve net olmak size olumlu sonuçlar getirebilir. Ayrıca içsel gücünüzü ve yaratıcılığınızı ortaya koymak için uygun bir gün olabilir. İlişkilerinizde samimi ve anlayışlı olmaya özen göstermek sizi daha fazla yakınlaştırabilir. Değişimlere açık olun, hayatınıza pozitif enerji çekecek fırsatlar gelebilir.
Tabii ki! Bugün, Başak burcundaki insanlar için mantıklı ve analitik düşünme yeteneklerinizle ön plana çıkabileceğiniz bir gün olabilir. Detaylara odaklanmak ve planlarınızı titizlikle uygulamak sizin için faydalı olacaktır. Aynı zamanda, sağlık ve günlük rutinlerinize özen göstermenizde yarar var. İletişim konularında hassasiyet göstermek ve detaycılığınızı olayları abartmadan ifade etmek önemli olacaktır. Bugün, temkinli olmak ve sorumluluklarınızı yerine getirmek sizi olumlu etkileyebilir.
Merhaba! Bugün sakin ve dengeli bir gün seni bekliyor olabilir. İletişim konularında başarılı ve uyumlu olabileceğin bir gün geçirebilirsin. Kendini dengede tutarak ani kararlar vermekten kaçınmalı ve detaylara dikkat etmelisin. İlişkilerinde daha anlayışlı ve uyumlu olmaya gayret etmen faydalı olacaktır. Keyifli bir gün geçirmeni dilerim!
Bugün duygularınızı daha fazla dışa vurabileceğiniz bir gün olabilir. Karşınızdaki insanlara açık ve net bir şekilde hislerinizi ifade etmekten çekinmeyin. Ayrıca, güçlü sezgilerinizin rehberliğinde hareket ederek karşınıza çıkan fırsatları değerlendirebilirsiniz. İçsel gücünüzü kullanarak hedeflerinize doğru ilerlemeye devam edin.
Arkadaşlarınıza ve aile üyelerinize ne planladığınızı ve nereye gittiğinizi bildirin, ardından onları geziye katılmaya davet edin. Bugünün Venüs-Mars bağlantısı, diğer insanları planlarınıza dahil ederek bazı ciddi liyakat puanları kazanabileceğiniz anlamına gelir.
Merhaba! Oğlak burcunu temsil eden gün için detaylı bir günlük burç yorumu hazırlayamam ancak genel bir bakış sunabilirim. Bugün, disiplinli ve kararlı bir şekilde hedeflerinize ilerlemek için harekete geçebilirsiniz. Sorumluluklarınızı yerine getirerek başarıya ulaşabilirsiniz. İletişim konularında dikkatli olmanızda fayda var. Kendinize zaman ayırmayı ihmal etmeyin ve içsel dengeyi korumaya özen gösterin. Umarım bugün keyifli ve verimli geçer.
Bugünün Venüs-Mars bağlantısı, haritanızın en dinamik iki açısını kesiyor, bu nedenle yaratıcı bir çabada başarılı olmak istiyorsanız, şimdi ona en iyi şansı vermenin tam zamanı. İnsanların fikirlerinize ne kadar açık olduklarına şaşırabilirsiniz.
Bugün duygusal olarak daha hassas olabilirsiniz. İnsanlarla iletişimdeki inceliğiniz sayesinde yanınızdakilere destek olabilir, onları rahatlatabilirsiniz. Ancak, kendi duygusal ihtiyaçlarınızı da göz ardı etmemelisiniz. İçsel dengeye odaklanmak ve kendinize zaman ayırmak için fırsatlar yaratın. Enerjinizi doğru yönlendirmek, hobilerinize zaman ayırmak veya rahatlama teknikleri kullanmak size iyi gelecektir. Kendinizi yeniden motive etmek için yapıcı düşüncelere odaklanın ve geleceğe umutla bakın.
1
2
3
4
5
6
