1
Özdemir İnce, yakın tarihimize ve günümüze ilişkin toplumsal, sosyal, siyasi alanlarda bütünlenen yazılarından oluşan Türk Aydınlanması ve Laiklik (Sia Kitap) isimli kitabının ilk bölümünde, Tanzimat’tan Birinci Meşrutiyet’e, İttihat Terakki’den Cumhuriyetin ilanına ve Cumhuriyet Devrimlerine kadar aydınlanma mücadelesinin siyasi ve ideolojik temellerini inceliyor. İkinci bölümde ise aydınlanmanın temeli olarak laikliğe ve özellikle AKP döneminde Türk siyasetinin laiklik karşıtı faaliyetlerine ışık tutuyor. Özdemir İnce ile kitabı üzerine konuştuk.
Yazılarınızın hangi tarih aralıklarında yayımlandığını sorarak başlayalım söyleşimize?
Kitapta 23 Nisan 2012 – 2 Haziran 2014 tarihleri arasında Aydınlık’ta yayımlanan yazılar yer alıyor. Bu fırsattan yararlanarak bir derdimi açmak istiyorum: Şairliğimle ilgi bir doktora tezi yazıldı, Dr. Soner Akpınar yazdı. Celal Soycan ve Metin Cengiz inceleme kitapları yazdılar. Ama bunların dışında dişe dokunur bir eleştiri yazısı yok. Oysa her biri 500-600 sayfalık 4 cilt olarak Tekin Yayınevi tarafından yayımlanacak 70 yıllık bir “yapıt” söz konusu.
Dört kuramsal (poetika) kitabım üzerine tek yazı yayımlanmadı. Gazetelerde yayımlanan makalelerin toplandığı kitaplar hakkında tek yazı yazılmadı. Düşünce yazılarından korkuluyor ülkemizde. Yazmak için belki de ölmemi bekliyorlar. Çeviri yapmayı, programım tamamlanınca, yıllar önce bırakmıştım. Şiir yazmayı da 2019 yılında, Gençler İçin 50 Turfanda Miir’in yayımlanmasıyla bıraktım. Bu söyleşi ile kitaplarım hakkında söyleşi faslını da bırakıyorum. Yeter artık!
Yusuf Akçura’nın 1904 tarihli 32 sayfalık makalesinde irdelediği üç temel yöntem; Osmanlıcılık, İslamcılık, Türkçülük çerçevesinde “Üç Tarz-ı Siyaset”in önemini nasıl yorumluyorsunuz?
Üç Tarz-ı Siyaset 1904 yılında yayımlandığı zaman önemli bir kitaptı. Günümüzde de tarihsel bir önemi var. Çokuluslu, çok dinli ve kültürlü bir imparatorlukta bir Osmanlı kimliği yaratmak mümkün değildi. İslamcılık da mümkün değildi. Abdülhamit tarafından desteklenen Panislamizim ise bir hayaldi. Türkçülük’e gelince Anadolu’nun cahil Türkleri kendilerini Türk saymıyordu. Halkta Türklük bilinci Cumhuriyetten sonra oluştu. Çok etnisiteli, çok dinli bir imparatorlukta ırka dayalı bir Türk ulusu yaratmak da simyacılıktan da öte bir şeydi.
Ziya Gökalp’in 1929 yılında kitaplaşan üçlü sorgulaması; Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak ne yönde bir ivme olarak nitelenmiştir?
Bugün, sorunuzdaki üç “…leşmek”ten sadece muasırlaşmak (çağdaşlaşmak) önemlidir. Hedef Avrupa’nın uygarlık düzeyine erişmektir. Batı’nın tekniğini alıp kültürüne sırtını dönmek mümkün olmadığı gibi aynı zamanda bol çıkmazlı bir çelişkidir. Çünkü uygarlık, tanesini kemirip koçanını fırlatıp atacağınız bir mısır değildir.
“Muasırlaşmak” bilimin ve aklın yöntemini ve erişim alanlarını kabul etmektir. İslam dünyasının büyük trajedisi buradadır: Hem akla ve bilime muhalefet edip bu ikiliyi İslamın doğmalarıyla çarpıştıracaksınız; hem Kuran’da, bilimsel çalışmaların ürünlerini onaylayacak ayetler arayıp bulacaksınız… Bunun mümkün olmadığına İslam dünyasındaki “vaziyetin durumu” tanıklık ediyor. Önce dinin egemenlik alanı ile dünyanın egemenlik alanındaki sınırı çizerek parselleri ayıracaksın!
Tarihte yaşamak istemediğiniz bir dönem var mı?
İstememekle olmaz. İstemediğiniz şeyle, şeylerle mücadele edeceksiniz. İstediğiniz hale getireceksiniz onu. Bana başka ülkelerde güvenlik içinde yaşamam önerildi. Elbette resmen değil. Dostlar arasında. Yaşarsam Türkiye’de yaşarım, onu kimseye bırakmam.
Türk, Türklük ve Anadolu emsal özdeşleşmesine ilişkin vargılarınız nelerdir?
Greklerin Anadolu dedikleri, Haçlı Seferleri’nden bu yana Türkiye olarak tanımlanan topraklarda yerleşik Türkiye Cumhuriyeti’nin kimlik ve pasaportuna sahip insanların yurdudur burası. Bu kimlik ve pasaporta sahip insanlara da soy ve dinine bakılmaksızın, “Türk” denir. Türklük bir ırk değildir. TC’nin pasaport ve kimliğine sahip olmaktır.
Lozan Konferansı öncesini Mustafa Kemal Paşa, İsmet Paşa, Kâzım Karabekir ve Rauf Orbay’ın gözünden nasıl aktarıyorsunuz?
Evet! Lozan öncesinde Mustafa Kemal Paşa ile İsmet Paşa Cumhuriyeti hedefliyordu. Öteki iki paşanın böyle bir hedefi yoktu. Dahası karşıydılar. Ama daha sonra, uyum sağlamasalar da kabul ettiler.
AKP’nin yaptığına iç savaş denebilir mi?
Silahsız iç savaş elbette.
Kahramanları olduğu kadar, hainleri de bol bir kitap desem haksızlık etmemiş olurum sanırım?
Kahramanın olduğu yerde her zaman hain de vardır.
Cumhuriyetin kurucu durakları olan Siyasi Devrimler, Toplumsal Devrimler ve Hukuk Devrimi başlıklarında gruplanan 15 yasadan bugün yerinde yeller estirilenleri sıralarsanız sizce hangileri başa güreşir?
Durum zor ama umutsuz değil! Anayasa ve Devrim yasaları yerinde duruyor. Cumhuriyetçi hükümet kurulunca şoför de değişmiş olur. Çağdaş şoför kontağı çevirir ve marşa basar.
Dosdoğru soralım: Kitapta üzerine yazdığınız bir dizi yazınızı bileştirdiğiniz Mahmut Esat Bozkurt’un Türk tanımı nedir?
Siz, dedikleri gibi, Bozkurt’un gerçekten ırkçı/faşist olup olmadığını soruyorsunuz bana. Bozkurt ırkçı falan değildir. Dr. Reşit Galip gibi, Şükrü Saracoğlu gibi sol ulusalcı tutumlarıyla geleneksel mürteci tayfasının düşmanlığına hedef olmuş bir devrimcidir. Onlar Cumhuriyete “Halk Cumhuriyeti” derler.
Atatürk’e doğrudan çatamayanlar bu değerli insanlara saldırmışlardır. Bunlardan birini Türk Aydınlanması ve Laiklik’te teşhir ettim. Bu kimse Sabah gazetesi yazarı Engin Ardıç oluyor. (Kitabın ikinci baskısında adı dipnotu olarak verilecek.)
Kitabın 137. sayfasında söyle bir cümle vardır: [“Ariler medeniyet kurucularıdır. İdealistlik o kuvvettir ki, Arilerin üstünlüğünü gösterir. Yahudi, Ariliğin en belirli zıddıdır. Yahudiler göçebe değil asalaktır.” Kavgam adlı kitabında Adolf Hitler mi söylüyor? Hayır efendim, Atatürk İhtilali adlı kitabında Mahmut Esat Bozkurt söylüyor.]
Dur hele: Bunları Sabah gazetesi yazıcısı Engin Ardıç, 20.2.2010 tarihli ve “Bozkurtların Bilmemnesi” başlıklı yazısında yazıyor. Alıntıladığı cümle Hitler’in Kavgam adlı kitabından alıntı.
M.E. Bozkurt, “Atatürk İhtilali I, II” (Kaynak Yayınları, 2003) adlı kitabının 50. sayfasında Hitlerciliği tanımlarken Kavgam’dan bu alıntıyı yapıyor. “Ariler medeniyet kurucularıdır. İdealistlik, o kuvvettir ki, Arilerin üstünlüğünü gösterir. Yahudi, Ariliğin en bariz zıddıdır. Yahudiler, göçebe değil sığıntıdır. Irkın muhafazası mevcudiyetinin gayesidir. Köylülük ırkın ambarı, muhafazasıdır.” (Hitler, Kavgam, III. Bölüm. Irk, Toprak ve Kan).
Kendisi az buçuk tahsil gördüğü, milletin Kavgam ve Anadolu İhtilali’ni okumadığını (kendisi de baştan sona okumamıştır) düşündüğü için asparagas yapmaktadır. Kafası bu türden yalanlarla dolu. Bir gün, birinin çıkıp yaptığı haydutluğu yakalayacağını düşünmemiştir. Devrimlere ve devrimcilere çamur atarak, CHP karşısında kabadayılık yaparak para kazanır.
Ayrıca, Dr. Abdullah Cevdet’in, Türk ırkını ıslah etmek için Avrupa’dan damızlık erkek getirtmeyi düşündüğü iftirasına, Cumhuriyet düşmanı mürtecilerin çıkardığı yalana dayanarak yazı yazacak kadar da meslek ahlakından yoksundur!
Tabii ki! Bugün Koç burcundaki insanlar için enerjiniz yüksek olabilir. Kendinize olan güveniniz artabilir ve cesaretli adımlar atabilirsiniz. İletişim becerileriniz de güçlü olacak, dolayısıyla insanlarla kolaylıkla iletişim kurabileceksiniz. Ancak, ani tepkiler vermeye ya da acele kararlar almaya dikkat etmenizde fayda var. Bugün, hedeflerinize odaklanarak kararlı bir şekilde ilerlemeyi deneyin.
Merhaba! Bugün, Boğa burcu olarak, duygusal bir denge arayışı içinde olabilirsiniz. Kendinize zaman ayırarak içsel huzuru ve dinginliği bulmaya çalışabilirsiniz. İletişim konularında dikkatli olmanız gerekebilir, ani tepkilerden kaçınmakta fayda var. Bugün, kendinizi güvende ve huzurlu hissetmek için kendinize özel bir zaman yaratmanız önemli olabilir. Keyifli bir gün geçirmenizi dilerim!
Bugün, duygularınızın derinliklerine dalmak ve içsel dünyanızla bağlantı kurmak için uygun bir zaman olabilir. İçgüdülerinize güvenerek hayatınızdaki değişikliklere cesaretle adım atabilirsiniz. Aynı zamanda, sevdiklerinizle duygusal anlamda daha derin bağlar kurabilir ve ilişkilerinizi güçlendirebilirsiniz. Kendinize zaman ayırmak ve duygusal ihtiyaçlarınıza odaklanmak sizi hem içsel olarak güçlendirecek hem de dış dünyayla daha uyumlu bir şekilde iletişim kurmanıza yardımcı olacaktır.
Merhaba! Bugün, Aslan burcundaki insanlar için iletişim becerilerinizi kullanarak hedeflerinize daha kolay ulaşabileceğiniz bir gün olabilir. Etrafınızdaki insanlarla iletişim halinde olmak size olumlu sonuçlar getirebilir. Kendinize güvenerek hareket etmeli ve hayatta ne istediğinizi net bir şekilde ifade etmelisiniz. Ayrıca kendinizi ifade etme konusunda tutkulu ve yaratıcı bir şekilde iletişim kurmanız da olumlu etkiler getirebilir. Sevdiklerinizle keyifli vakit geçirmek için zaman ayırmayı unutmayın. Umarım bugün sizin için keyifli ve verimli geçer!
Bugün duygularınızın derinliklerine bir yolculuk yapabilirsiniz. Kendinizi daha derin bir şekilde anlamak, içsel dengeye ulaşmak için önemli fırsatlarla karşılaşabilirsiniz. İlişkilerinizde daha duyarlı ve anlayışlı olmaya gayret edin. Bugün, iç sesinizi dinlemek ve ruhsal dinginliğinizi korumak için zaman ayırmanız faydalı olacaktır.
Merhaba! Terazi burcunun bugün ilişkilerinde daha dengeli ve adil olmak için çaba göstereceği bir gün olabilir. Karşınızdakilerle iletişiminizi olumlu ve anlayışlı tutmaya çalışın. Özellikle iş ortaklıkları veya partnerliklerde ortak bir çözüm bulabilirsiniz. Bugün kendi ihtiyaçlarınızı da göz ardı etmemeye özen gösterin. Keyifli bir gün geçirmenizi dilerim!
Bugün iş hayatınızda dikkat çekici bir performans sergileyebilirsiniz. Karşınıza çıkan fırsatları iyi değerlendirmek için içgüdülerinize güvenmelisiniz. Ayrıca bugün sevdiklerinizle keyifli vakitler geçirebilir, ilişkilerinizi daha da güçlendirebilirsiniz. Kendinize zaman ayırarak ruhsal dengeyi sağlamak da bugün önemli olabilir.
Arkadaşlarınıza ve aile üyelerinize ne planladığınızı ve nereye gittiğinizi bildirin, ardından onları geziye katılmaya davet edin. Bugünün Venüs-Mars bağlantısı, diğer insanları planlarınıza dahil ederek bazı ciddi liyakat puanları kazanabileceğiniz anlamına gelir.
Merhaba! Bugün Oğlak burcundaki insanlar için iş alanında başarılı olabileceğiniz bir gün olabilir. Disiplinli ve kararlı tavırlarınız sayesinde hedeflerinize daha yakın olabilirsiniz. İlişkilerinizde daha anlayışlı ve sabırlı olmanız, problemleri daha kolay çözmenize yardımcı olabilir. Kendinize zaman ayırarak içsel denge sağlamak da bugün önemli olacaktır. Keyifli bir gün geçirmeniz dileğiyle!
Bugünün Venüs-Mars bağlantısı, haritanızın en dinamik iki açısını kesiyor, bu nedenle yaratıcı bir çabada başarılı olmak istiyorsanız, şimdi ona en iyi şansı vermenin tam zamanı. İnsanların fikirlerinize ne kadar açık olduklarına şaşırabilirsiniz.
Bugün duygusal olarak daha hassas olabilirsiniz. İnsanlarla iletişimdeki inceliğiniz sayesinde yanınızdakilere destek olabilir, onları rahatlatabilirsiniz. Ancak, kendi duygusal ihtiyaçlarınızı da göz ardı etmemelisiniz. İçsel dengeye odaklanmak ve kendinize zaman ayırmak için fırsatlar yaratın. Enerjinizi doğru yönlendirmek, hobilerinize zaman ayırmak veya rahatlama teknikleri kullanmak size iyi gelecektir. Kendinizi yeniden motive etmek için yapıcı düşüncelere odaklanın ve geleceğe umutla bakın.
1
2
3
4
5
6
