William Shakespeare’in asırlar önce kaleme aldığı, sahnelerde yeniden yeniden doğan bir kara mizah olarak adlandırabileceğimiz trajedinin drama döndüğü “Hırçın Kız”, tarihin içinden geçip güncel olan ile kucaklaşan bir oyun.

Bir baba ve evlenme yaşına geldiğine inandığı kızlara taliplerin artması üzerine bir kural koyar, önce büyük kız evlenecektir. Çünkü zaten her şey sırayla değil midir, duygular ve mecburiyetler yoktur, sıra ile geldik bu dünyaya ve sıra ile sıramız geldiğinde yaşayacağız bazı şeyleri… Hayata dünyaya gelme sırasına göre bakan bir kültür vardır, bu kültürel bakış açısı günümüzde çok değişmiş olmasına rağmen hala sırası gelene göre davranan geleneksel bakış açısı da mevcuttur… Ataerkil aile yapısının bir yansımasıdır bu durum ve o yansımanın günümüze taşınan mirasını Yücel Erten rejisi sahneye taşımaktadır.

Klasik bakış açısıdır, büyük küçüğü kıskanır, çünkü küçük hem güzeldir hem de çok şımartılmıştır. İlk çocuk her zaman küçüğe göre daha sorumlu ve sorunlu yetişir; çünkü aile, geleneksel bakış açısı içinde ilk tecrübelerini ve disiplin eğitimini ilk çocuk üzerinden deneyerek tecrübe kazanır. O tecrübeden çoğunlukla küçük çocuğu daha fazla şımartır…

Kızını evlendirmek isteyen babanın kapısına evlenmek isteyen erkekler sıraya girmiştir. Elbette bu sıraya girişin en büyük nedeni paradır, çünkü kızı alan aynı zamanda mirastan ve zenginlikten de yararlanacaktır. Yani, tamamen maddiyattır evlilikte belirleyici olan. Kız babası da kızını rahat yaşasın diye zengin biriyle evlendirmek istemektedir. Para üzerine kurulmuştur aile kurumu…

Klasik ve bilinen bir öyküdür bu. Ama öykünün kurgusu sahneye uyarlanırken günümüze yansıması öne çıkarılmıştır… 

Sade bir dekor ve işlevselleştirilmiş sahnede oyuncular öyle yerleştirilmiştir ki, oyunun akıcılığı ve seyir zevkinin yükselsin. Kalabalık kardolu oyunlarda, oyuncular mimikleri hem de jestleri ve bedenleriyle girdikleri rolü canlandırırken, sahnede yer alan diğer oyunculardan büyük yardım alırlar. Çünkü sahnede bir oyuncu dahi oyuna uyum sağlayamadığında domino taşların birbiri ardına devrilmesi gibi oyun çöker. Kolektif oyunculuk olmazsa,  sahnedeki tekil oyuncuların eşsiz yetenekleri ya da yönetmenin muhteşem rejisi bunu engelleyemez. Bu nedenle, oyunu sahneye koyarken  yönetmenin ilk ve en önemli işlerinden biri doğru kadroyu oluşturabilmek, oyuna en uygun oyuncuları seçmektir… Oyuncuların birbiriyle uyumları ve bu kolektif yapıyı bütünleyecek dekor, ışık, kostüm, sahne düzenlemesi daha sonra gelecektir.

Yücel Erten, oldukça deneyimli bir yönetmendir. Üstelik bu oyunu daha önce de sahneye koymuştur. Devlet Tiyatroları’nın olanaklarıyla yeniden hayat bulan bu oyunda Erten, güncele dair göndermeleri ile evlilik kurumuna değinirken onu çağdığı anlayıştan soymaktadır ve geleneksel yapılardan miras kalan kadının köleleştirmesi anlayışına karşı bir isyan bayrağı açmaktadır. Kara mizahın olanaklarını kullanırken, seyircinin sadece gülme duygusuna değil, aklına ve bilincine hitap etmektedir. 

“Hırçın Kız”ı yeni açılan AKM’de, (Atatürk Kültür Merkezi) her nedense gül kurusu renk tercih edilen koltuklarda ve yine gül kurusu duvarlar arasında, sarı sıcak yerine soğuk LED ışıkları altında ve klimanın bıraktığı soğuk hava eşliğinde izledim. Bugüne kadar kırmızı koltuklar gelenek haline gelmişken, yeni AKM salonlarında koltuklar renk değiştirmiş. Sponsor firmanın istemleri midir acaba bu?  Davetlilerin Ankara’dan belirlendiği tiyatro salonu, seyircisini çok geniş bir fuaye ile karşılıyor. Salon kapıları önünde ve salonda davetlilere yol gösteren hosteslere rastlıyoruz.

Öte yandan, ciddi bir ses sorunu var bu yeni salonda. Oyuncuların sesleri salona yayılırken bir teknik sorun olduğunu düşündüm, çünkü bazı kelimeleri ve cümleleri algılamakta zorlandım…

Oyunda beni en çok oyuncuların tek tek performansları gayet başarılıydı. Ancak, Zülfikar Ali Sinan Demir’in performansı benim için daha çok öne çıktı gibi. Adeta gözleriyle oynamayı başarıyordu. Ayrıca, Burak Altay mimiklerindeki başarıyla oyunda en çok ilgimi çeken oyunculardan biri oldu. Onun mimikleri ve jestleri bu kadar iyi olmasaydı acaba oyun daha mı cansız olurdu? Deneyimli oyuncular Veda Yurtsever ve  Hakan Meriçliler başta olmak üzere, oyuncuların birbirini destekleyen oyunculuklarındaki başarı kolektif emek takdire şayandı. Klasik ama yeniden yorumlanarak güncelleştirilmiş bir oyunun risklerini bertaraf eden oyunculular alkışı ziyadesiyle hak ediyordu ve haklarını oyun sonunda aldıklarını görmek güzeldi… 

Sevinçle belirtmeliyim ki, oyun boyunca cep telefonuyla ilgilenen insan (seyirci diyemiyorum) çok azdı. Ama, az da olsa, oyunla bütünleşemeyenler, seyircilere saygı duymayıp whatsapp ile sohbetlerine devam ettiler… Parası ile koltuk işgal eden bu insanlar son dönemde o kadar çoğaldılar ki!  Beğenmediyseniz çıkın geniş fuayede sohbet edin!

İSMAİL CEM ÖZKAN

Hırçın Kız

Yazan: William Shakespeare

Çeviren: Nurettin Sevin

Yöneten: Yücel Erten

Oyuncular: Veda Yurtsever, Hakan Meriçliler, Uğur Hakan Güneri, Turan Günay, İlkay Akdağlı, Fatih Dokgöz, Zülfükar Ali Sinan Demir, Burak Altay, Çiğdem Yıldız, Ahmet Taşdemir, Ahmet Kurt, Başak Ova, Bilal Ercan, Büşra Saraç, Erdem Bilgi, Hakan Sivlim, Mehmet Emrah Hamşioğlu, Muhammed Yıldız, Oya Ünal, Özlem Karataş, Rezzak Aklar, Seda Özgiş, Tuba Aydın, Tuğçe Topçu