1
Türk sinemasının usta ismi Halit Refiğ’i 11 yıl önce bugün yitirdik. Gurbet Kuşları (1964), Sevmek ve Ölmek Zamanı (1971), Vurun Kahpeye (1973), Teyzem (1986), Karılar Koğuşu (1990) gibi unutulmaz filmlere imza atan Refiğ, Halid Ziya Uşaklıgil‘in Aşk-ı Memnu adlı romanını 1975 yılında TRT için uyarlayarak, kültürümüzü (!) örümcek ağı gibi saran televizyon dizilerine -ister istemez- öncülük etti.
Halit Refiğ, Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde üç kez En İyi Yönetmen seçildi. Gurbet Kuşları (1964), Hanım (1989) ve Karılar Koğuşu (1990). (FOTO: İHA)
Son sinema filmi Köpekler Adası‘nı 1996’da, son televizyon dizisi Affet Bizi Hocam‘ı 1998’de, son televizyon filmi Gelinlik Kız‘ı 2000’de çeken büyük ustayı, vedasının on birinci yılında saygı ve özlemle anıyoruz.
İSMAİL CEM’DEN HALİT REFİĞ’E TEKLİF
Sene 1974…
TRT’nin Genel Müdürü İsmail Cem’den Halit Refiğ’e bir teklif gelir: BBC, klasikleri dizi-film olarak televizyona uyarlıyor. Biz de TRT için böyle bir şey yapabilir miyiz?
Halit Refiğ şak diye “Aşk-ı Memnu” dedi. Halid Ziya Uşaklıgil’in 1899 yılında Servet-i Fünûn dergisinde tefrika edilen, bir yıl sonra kitap olarak basılan romanı…
1965 yılında Memduh Ün, Halit Refiğ’e bu romanı modernize etmeyi teklif etmişti. Refiğ, modernizasyonun romana çok şey kaybettireceğini düşünüyordu.
Aşk-ı Memnu yerine, Uşaklıgil’in bir başka romanı Kırık Hayatlar‘ı filme çektiler. Ün’ün yapımcı olduğu filmin senaryosunu Refiğ yazdı, yönetmen koltuğuna da o oturdu.
Kırık Hayatlar’ın kadrosunda Cüneyt Arkın, Belgin Doruk, Nebahat Çehre, Önder Somer, Birsen Menekşeli, Hulusi Kentmen, Handan Adalı gibi isimler yer alıyordu.
Kırık Hayatlar’da ‘Gülşen’i oynayan Nebahat Çehre, Halit Refiğ’in Aşk-ı Memnu’sunda yoktu. Çehre, 33 yıl sonra modernizasyona uğramış Beren Saat’li-Kıvanç Tatlıtuğ’lu Aşk-ı Memnu’da rol alacaktı.
Refiğ ‘Firdevs’ rolü için Neriman Köksal‘ı seçmişti. ‘İkinci Firdevs’ Nebahat Çehre de dizinin çekildiği tarihte 31 yaşındaydı.
Halit Refiğ’in 1975 tarihli Aşk-ı Memnu’su şu isimlerden oluşuyordu: Salih Güney (Behlül), Müjde Ar (Bihter), Şükran Güngör (Adnan Bey), Neriman Köksal (Firdevs), Itır Esen (Nihal), Çolpan İlhan (Matmazel de Courton), Suna Keskin (Peyker).
Müjde Ar ve Itır Esen, dizinin görüntü yönetmeni İlhan Arakon’la birlikte.
Altı bölüm süren dizi inanılmaz ilgi görür. Tıpkı 2008-2010 yılları arasında yayınlanan modernizasyon fecaati 79 bölümlük dizi gibi…
Bir fark vardı! 1975 yapımı diziyi seyredenler, kitapçılara koşup “Halid Ziya Uşaklıgil’in Aşk-ı Memnu diye yeni bir romanı çıkmış. Sizde var mı?” diye sormuyorlardı…
Onlar Halid Ziya Uşaklıgil’i de Aşk-ı Memnu’yu da biliyorlardı.
MİLLİ KÜLTÜR AMACIYLA ÇEKİLDİ
Halit Refiğ, yıllar sonra Aşk-ı Memnu’yla ilgili şu yorumu yapar:
– Benim meslek hayatımda bir dönüm noktası oldu. İlk defa ticari sinema piyasasının dışında bir ortam, devlet televizyonu, kâr amacı gütmeden, o tarihler için yüksek seyirlik, ‘rating’ hesaplarına da girmeden, salt milli kültür amaçlarıyla film yapımına girişiliyor. Bu, genelde Türkiye’de sinema ortamı için, özelde de benim için farklı bir durumdu.
Aşk-ı Memnu’nun ilk bölümü TRT’de 19 Nisan 1975 günü yayınlandı.
EN AZ BASKI HİSSEDEREK YAPTIĞIM İŞ
– Teknoloji itibarıyla sinema filmi olarak ama televizyonda gösterilmek üzere çekilmişti. Nitekim daha sonra özellikle dış ülkelerde çeşitli kültürel gösterilerde sinema filmi gibi gösterildi daha kısaltılmış 220 dakikalık versiyonu… İşte bu olay benim açımdan çok önemli bir gelişimdi. Üstümde hiçbir ticari baskı hissetmeden, ‘hangi artisti oynatsak işletmelere satış garantisi sağlarız’ diye düşünmeden yaptım. O güne kadar yaptığım filmler içinde yapım konusunda en az baskı hissederek yaptığım iş oldu.
Müjde Ar dizide ‘Bihter’ karakterini canlandırdı.
SONRA DA BENİM EŞİM OLDU!
Halit Refiğ ustamızın Aşk-ı Memnu’yla ilgili ‘özel’ bir anısı da var: Nihal’in (Itır Esen) piyano çalması gerekiyordu. Piyano müzikleri vardı. Ne yaparız, ne ederiz derken Gülper Savaşçın diye genç bir hanımla tanıştık. Hem müzik danışmanı olarak çalıştı hem de piyano partisyonlarının (Partisyon: Bir orkestra eserinde bölümlerin bütününü içine alan nota defteri.) icrasında görev aldı. Sonra da benim eşim oldu!
Nihal’in piyano sahnelerinde görünen eller Gülper Savaşçın‘a aitti!
Halit Refiğ-Gülper Savaşçın (FOTO: DepoPhotos)
Halit Refiğ 1961-1965 yılları arasında Nilüfer Aydan‘la (nüfusta Aydan Canbula diye geçer) evli kaldı. Aydan’dan boşandıktan sonra İsveç asıllı striptizci Eva Bender‘e (Abrahamson) nikâh kıydı. 1971’de boşandılar. 1974’te evlendiği Gülper Savaşçın‘la ölene kadar aynı yastığa baş koydu.
HALİT REFİĞ FİLMOGRAFİSİ
YÖNETMEN: Köpekler Adası (1996), İki Yabancı (1991), Karılar Koğuşu (1990), Hanım (1989), Kızım ve Ben (1988), Kurtar Beni (1987), Kızımın Kanı (1987), Yarın Ağlayacağım (1986), Kıskıvrak (1986), Teyzem (1986), Son Darbe (1985), Ölüm Yolu (1985), Paramparça (1985), Alev Alev (1984), Beyaz Ölüm (1983), İhtiras Fırtınası (1983), O Kadın (1982), Leyla ile Mecnun (1982), Yaşam Kavgası (1978), Arabulucular (1977), Yedi Evlat İki Damat (1973), Kızın Var mı Derdin Var (1973), Sultan Gelin (1973), Vurun Kahpeye (1973), Acı Zafer (1972), Aşk Fırtınası (1972), Çöl Kartalı (1972), Fatma Bacı (1972), Sevmek ve Ölmek Zamanı (1971), Ali Cengiz Oyunu (1971), Adsız Cengaver (1970), Yaşamak Ne Güzel Şey (1969), Bir Türk’e Gönül Verdim (1969), Kız Kolunda Damga Var (1967), Erkek ve Diş (1966), Karakolda Ayna Var (1966), Üç Korkusuz Arkadaş (1966), Güneşe Giden Yol (1965), Canım Sana Feda (1965), Haremde Dört Kadın (1965), Kırık Hayatlar (1965), Gurbet Kuşları (1964), İstanbul’un Kızları (1964), Evcilik Oyunu (1964), Şehrazat (1964), Şafak Bekçileri (1963), Şehirdeki Yabancı (1962), Gençlik Hülyaları (1962), Seviştiğimiz Günler (1961), Yasak Aşk (1961)
Halit Refiğ ve Ayla Algan, Gurbet Kuşları’nın galasında… (FOTO: DepoPhotos)
SENARİST: Köpekler Adası (1996), İki Yabancı (1991), Karılar Koğuşu (1990), Hanım (1989), Kurtar Beni (1987), Son Darbe (1985), Yaşam Kavgası (1978), Arabulucular (1977), Sultan Gelin (1973), Cennetin Kapısı (1973), Vurun Kahpeye (1973), Çöl Kartalı (1972) Ali Cengiz Oyunu (1971), Adsız Cengaver (1970), Bir Türk’e Gönül Verdim (1969), Yaşamak Ne Güzel Şey (1969), Yaprak Dökümü (1967) Aslan Yürekli Kabadayı (1967), Son Gece (1967), Kanlı Hayat (1967), Kız Kolunda Damga Var (1967), Karakolda Ayna Var (1966), Üç Korkusuz Arkadaş (1966), Haremde Dört Kadın (1965), Kırık Hayatlar (1965), Yasak Sokaklar (1965), Güneşe Giden Yol (1965), Şehrazat (1964), Gurbet Kuşları (1964), İstanbul’un Kızları (1964), Şafak Bekçileri (1963), Avare Mustafa (1961), Seviştiğimiz Günler (1961), Yasak Aşk (1961), Güneş Doğmasın (1961), Kırık Çanaklar (1960), Mahallenin Sevgilisi (1960), Ölüm Peşimizde (1960), Ala Geyik (1959), Karacaoğlan’ın Kara Sevdası (1959), Yaşamak Hakkımdır (1958)
1989 yapımı Karılar Koğuşu’nda Kadir İnanır, Hülya Koçyiğit ve Perihan Savaş rol aldı. (FOTO: DepoPhotos)
HİKÂYE: Kölen Olayım (1969), Aslan Pençesi (1966), Erkek ve Dişi (1966), Şehirdeki Yabancı (1962)
YÖNETMEN ASİSTANI: Mahallenin Sevgilisi (1960), Suçlu (1960), Ala Geyik (1959), Karacaoğlan’ın Kara Sevdası (1959)
YAPIMCI: İki Yabancı (1991), Canım Sana Feda (1965), İstanbul’un Kızları (1964)
YARDIMCI YÖNETMEN: Kırık Çanaklar (1960), Şoför Nebahat (1960)
HALİT REFİĞ KİTAPLIĞI
– Sinemada Mimari Açılımlar: Halit Refiğ Filmleri, Fatoş Adiloğlu, ES Yayınları
– Sinemada Ulusal Tavır / Halit Refiğ Kitabı, Şengül Kılıç Hristidas, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
– Halit Refiğ Düşlerden Düşüncelere Söyleşiler, İbrahim Türk, Kabalcı Yayınları
– Bir Yorgun Savaşçı Halit Refiğ, Ahmet Toklu, Sepya Yayıncılık
Merhaba! Bugün Koç burcunun enerjisi yüksek olacak ve kendinizi daha hevesli ve motive hissedeceksiniz. Kendinizi ifade etme konusunda başarılı olabilir ve yeni fikirler ortaya koyabilirsiniz. Ancak sabırsızlık huyunuz bugün sizi zorlayabilir, dikkat etmenizde fayda var. İlişkilerinizde tutkulu ve cesur davranabilirsiniz, ancak karşı tarafın duygularını da göz önünde bulundurmayı unutmamalısınız. Bugün kendinize zaman ayırarak spor yapmak veya meditasyon gibi aktivitelerle stresinizi azaltabilirsiniz. Haydi, harekete geçme vakti! Umarım güzel bir gün geçirirsiniz.
Merhaba! Bugün Boğa burcu için keyifli ve huzurlu bir gün olabilir. İş hayatında başarılı adımlar atabilir, ilişkilerde uyumlu ve anlayışlı olabilirsiniz. Kendinize zaman ayırarak içsel huzuru bulabilirsiniz. Sağlığınıza dikkat etmek ve pozitif düşüncelerle günü geçirmek size iyi gelebilir.
Merhaba! Bugün, duygusal açıdan hassas olabilir ve kendinizi daha içsel hissedebilirsiniz. İçsel dünyanıza odaklanarak kendinizi keşfetme fırsatı bulabilirsiniz. Ailenizle ilgili konularda duygusal destek alabilir ve onlarla olan bağlarınızı güçlendirebilirsiniz. Kendinize zaman ayırarak ruhsal anlamda yenilenme ve huzur bulma şansınız var. Sevdiklerinizle olan iletişiminizi arttırmak, duygusal anlamda daha tatmin edici bir gün geçirmenize yardımcı olabilir. Enerjinizi bölüştürmek yerine daha çok içsel deneyimlere odaklanabilirsiniz. Ayın size getirdiği duygusal dengeyi yakalayarak zihinsel ve ruhsal olarak dengeli bir gün geçirebilirsiniz.
Merhaba! Bugün, Aslan burcu için keyifli ve hareketli bir gün olabilir. İletişim becerilerinizin ön plana çıkacağı bir gün geçirebilirsiniz. Etrafınızdaki insanlarla olan iletişiminizde daha anlayışlı ve açık olmak size fayda sağlayabilir. Kendinize zaman ayırarak hobilerinizle uğraşabilir ve keyifli aktiviteler yapabilirsiniz. Aynı zamanda kariyerinizle ilgili konularda yeni fırsatlarla karşılaşabilirsiniz. Ufak tefek aksilikler olabilir ancak olumlu enerjinizi koruyarak bunların üstesinden gelebilirsiniz. Bugünün tadını çıkarın!
Bugün dikkatinizi detaylara vermeniz gerekebilir. Planlarınızı gözden geçirmek ve bazı ayarlamalar yapmak iyi olabilir. İş veya okul hayatınızda disiplinli bir şekilde ilerleyerek hedeflerinize daha kolay ulaşabilirsiniz. Sağlık konularına da dikkat etmekte fayda var. Bugün, detaylara odaklanarak daha verimli ve başarılı olabilirsiniz.
Bugün içsel dengenizi korumaya özen göstermek önemli olacak. Başkalarıyla olan ilişkilerinizde uyum sağlamak ve anlayışlı olmak sizi daha mutlu ve huzurlu hissettirecek. Bugün kendinize zaman ayırarak iç sesinizi dinlemek ve duygularınıza odaklanmak faydalı olabilir. Kararlarınızı verirken mantıklı düşünmeye ve dengeli bir şekilde hareket etmeye özen göstermelisiniz. Uzlaşmaya açık olmanız, ilişkilerinizde daha sağlam temellere dayanmanıza yardımcı olabilir.
Merhaba! Bugün, duygusal bir denge bulmanız gerekebilir. İçsel çatışmalarınızı çözümlemek için zaman ayırmanız gerekebilir. İlişkilerinizde karşınızdakilerle empati kurarak iletişimde olmanız olumlu sonuçlar doğurabilir. Kendinize zaman ayırarak ruhsal denge ve huzur bulabilirsiniz. Enerjinizi olumlu şeylere odaklayarak içsel dengenizi sağlayabilirsiniz.
Arkadaşlarınıza ve aile üyelerinize ne planladığınızı ve nereye gittiğinizi bildirin, ardından onları geziye katılmaya davet edin. Bugünün Venüs-Mars bağlantısı, diğer insanları planlarınıza dahil ederek bazı ciddi liyakat puanları kazanabileceğiniz anlamına gelir.
Bugün, içsel huzurunuzu korumaya özen göstermelisiniz. Sorumluluklarınızın farkında olmanız olumlu ancak aynı zamanda kendinize de zaman ayırmalısınız. Başkalarının beklentileri ve istekleri çevrenizde dolanabilir ancak kendi ihtiyaçlarınızı da göz önünde bulundurmayı unutmamalısınız. Duygusal anlamda daha dengeli olmak için kendinize zaman ayırın.
Bugünün Venüs-Mars bağlantısı, haritanızın en dinamik iki açısını kesiyor, bu nedenle yaratıcı bir çabada başarılı olmak istiyorsanız, şimdi ona en iyi şansı vermenin tam zamanı. İnsanların fikirlerinize ne kadar açık olduklarına şaşırabilirsiniz.
Bugün duygusal olarak daha hassas olabilirsiniz. İnsanlarla iletişimdeki inceliğiniz sayesinde yanınızdakilere destek olabilir, onları rahatlatabilirsiniz. Ancak, kendi duygusal ihtiyaçlarınızı da göz ardı etmemelisiniz. İçsel dengeye odaklanmak ve kendinize zaman ayırmak için fırsatlar yaratın. Enerjinizi doğru yönlendirmek, hobilerinize zaman ayırmak veya rahatlama teknikleri kullanmak size iyi gelecektir. Kendinizi yeniden motive etmek için yapıcı düşüncelere odaklanın ve geleceğe umutla bakın.
1
2
3
4
5
6
